Museum Ons’ Lieve Heer op Solder voor Kinderen
Ons’ Lieve Heer op Solder heeft ook leuke activiteiten voor kinderen tussen de 5 en 10 jaar. Kleine kinderen kunnen op aanvraag een speurtocht doen en op zoek gaan naar het ‘Lieveheerbeestje op Solder’. Vraag het aan bij de receptie voor slechts 1 euro. Voor kinderen tussen de 10 en 12 jaar is er de gratis audiotour “Feest! op Solder”. In deze audiotour leren kinderen de basis van de Christlijke feestdagen als Sinterklaas, Kerstmis, Pasen en Pinksteren.
Geschiedenis van Museum Ons’ Lieve Heer op Solder
Het pand op de hoek aan de Oudezijds Voorburgwal dateert van ongeveer 1630 en werd gerestaureerd in 1661 – 1663 door de Rooms-Katholieke Jan Hartman, nieuwe eigenaar van het pand. De zoon van Jan Hartman, Cornelis, studeerde voor priester. Amsterdam was heroverd door Protestanten, onder leiding van Willem van Oranje van de Spaans-Katholieken, die over de Nederlandse Republiek regeerden. Hoewel de nieuwe Nederlandse Republiek een Protestantse regering was, vonden ze toch dat vrijheid van geweten en geloof algemeen geaccepteerd moest worden. Dat betekende dat alle religies waren toegestaan en dat mensen ermee mochten doen wat ze wilden, zolang het maar binnen gesloten deuren bleef. Deze acceptatie droeg ook bij aan de welvaart van Amsterdam in de 16e eeuw, toen veel kooplieden met hun bedrijven naar de stad trokken. Dit versterkte de economie weer verder. Een van deze kooplieden was de Katholieke Jan Hartman. Vanaf het moment dat Katholieken en mensen met andere geloofsovertuigingen hun geloof mochten belijden binnen gesloten deuren, kwamen er veel huiskerken in Amsterdam. Jan Hartman kocht het pand aan de Oudezijds en vestigde een winkel aan de voorkant en een prachtige receptie op de begane grond aan de achterkant. Op zolder bouwde hij een huiskerk verspreid over twee achterhuizen. Het is de enige van de voorheen talrijke huiskerken in Amsterdam die in bijna oorspronkelijke staat is gebleven. De volgende eigenaren bleven de kerk verhuren aan de Rooms-Katholieke gemeenschap, zelfs als ze zelf Protestants waren.
De kerk werd ook wel het Hert (het wapen van Hartman) of Het Haantje (een verbastering van Heintje, of Heintje Hoekssteeg) genoemd. De huidige naam Ons’ Lieve Heer op Solder dateert van de 19e eeuw. Het huis was toegewijd aan St. Nicolaas, die patroonheilige was van de Oude Kerk en van de stad Amsterdam, tot aan de Alteratie in 1578, toen de regering werd overgenomen door de Calvinisten in 1578. In 1887 werd de Sint Nicolaaskerk aan de Prins Hendrikkade geopend. Het is de derde opeenvolgende kerk die is toegewijd aan Sint Nicolaas. De huiskerk heeft niet meer de oorspronkelijke functie en dreigde te verdwijnen. Dankzij de Amstelkring associatie, bestaande uit Rooms-Katholieke Amsterdammers, werd het gebouw gered en in 1888 werd het ingericht als Rooms-Katholiek Museum in Amsterdam. Dit is nu het Amstelkring Museum. Dit museum geeft je een beeld van het koopliedenhuis met de Rooms-Katholieke huiskerk op de bovenste verdiepingen.
Het 17e-Eeuwse Pand
Het originele ontwerp van de 17e-eeuwse woning met kerk bovenin is vrij goed behouden. Het complex bestaat uit een voorhuis en twee originele achterhuizen, met ieder een ingang in de Heintje Hoekssteeg. In de 19e eeuw maakte de halsgevel plaats voor de huidige tuitgevel, het houten onderste gedeelte met ramen maakte plaats voor een stenen gedeelte.
De entree is bereikbaar via het trottoir en geeft toegang tot het voorhuis. De voorkamer werd van origine gebruikt als winkel, maar in 1770 werd het een woonkamer. De marmeren schouw in de stijl van Louis XV dateert van die tijd, met de karakteristieke asymmetrische schelp in het midden. Het originele interieur met binnenhaard achter de winkelruimte heeft nog steeds een balkenplafond uit ongeveer 1630.
De kamer op de eerste verdieping is een hoge kamer die twee originele verdiepingen beslaat. Aanvankelijk kreeg de kamer een verfijnde, klassieke 17e-eeuws ontwerp met de haard als eye-catcher. De eikenhouten schouw rust op een wit geaderde zwart marmeren pilasters en spiraalvormige zuilen. De schoorsteenmantel is een een Nederlandse kopie van de “Presentatie in de Tempel” van de Venetiaanse schilder Andrea Schiavone.
De Kerk op Zolder
De huiskerk beslaat drie verdiepingen en strekt zich uit over beide achterhuizen. Katholieke kerkgangers konden de kerk bereiken via de ingang in de Heintje Hoekssteeg. Vanuit daar ging er een wenteltrap naar boven. Er was ook een privé-ingang van het huis met een trap die dateert uit de 17e eeuw. Halverwege de trap was er een ingebouwde slaapkamer, aan de voorzijde van de kapel.
Door in de twee opeenvolgende balken grote openingen te creëren, kon er een hoge kerk worden gemaakt met twee galerijen. De galerijen zijn onderling verbonden met ijzeren trekstangen die op hun beurt zijn bevestigd aan staven die aan de kap zijn bevestigd. Omdat het huis op de hoek is van de Heintje Hoekssteeg, krijgt de smalle kerkruimte licht via zowel de voorgevel als zijgevel.
Het huidige barokke interieur is grotendeels 18e-eeuws. Het rijk uitgevoerde altaar van rond 1715 is het visuele centrum van de ruimte, dat wordt omlijst door marmeren zuilen en stucwerk. Het altaarstuk “Baptisme in de Jordaan”, geschilderd door Jacob de Wit in 1736, vormt een thematische eenheid met het stucwerk erboven waar God de Vader en de Heilige Geest afgebeeld staan, omringd door wolken en cherubs. Het schilderij kon worden ingeruild voor andere voorstellingen, in overeenstemming met de liturgische vieringen van het kerkelijk jaar, Kerstmis, Pasen en Pinksteren. Door de beperkte ruimte kon de mahoniehouten preekstoel worden weggedraaid in een van de pilaren van het altaar. Links van het hoofdaltaar, in het tweede bijgebouw, staat het zijaltaar dat toegewijd is aan Maria, de moeder van Jezus Christus. Het orgel tegenover het hoofdaltaar is in 1794 speciaal gemaakt voor deze ruimte, door orgelbouwer Hendrik Meyer. Aan de achterkant van het orgel bracht hij zijn monograaf aan. De balg bevindt zich in een kast in de hoek van waaruit een houten buis de lucht naar het orgel leidde.
Museum Café
Het museum café is op de eerste verdieping. In deze open, helder verlichte ruimte, kunnen bezoekers een kopje koffie of thee drinken met een heerlijk stuk taart, een lunch of een speciaalbier van de Prael. Het gordijn over de gehele breedte van de wand is een ontwerp van Theo Tienhoven. Het wandgordijn is gebaseerd op de authentieke kleuren die in het historische pand terug te vinden waren. Deze kleuren zijn teruggebracht tijdens de restauratie. Het café is gemakkelijk te bereiken via de trap en de lift. Toegang tot het Museum Ons’ Lieve Heer op Solder is alleen mogelijk met een ticket. Het museum café is van 10:30 tot 17:00 geopend en op zondag van 13:00 tot 17:30.
Museum Shop
De museum shop ligt op de begane grond. Ze hebben er een hoop boeken, geschenken en souvenirtjes. De winkel is gemakkelijk bereikbaar. De publicatie Ons ’Lieve Heer op Solder is alleen beschikbaar in de museum shop. Het is de perfecte plek om unieke souvenirs te kopen!
